Teknolojik gelişim insanların çoğunu heyecanlandıran hızla devam etmektedir. Birçok ürün eski görüntülerinden oldukça uzakta günümüz koşullarına ayak uydurur düzeydedir. Sürekli incelen ve şekilden şekile giren televizyonlar, incecik monitörler, çerçevesi bulunmayan ürünler, Plazma TV, LCD TV, LED TV, Full HD, HD Ready, 3D ve 4K görüntü özelliklerine sahip birçok cihaz ve gelişime devam eden sistemler…
Geleceğin neler getireceği bilinmez ama var olan bu gelişmenin beraberinde ne gibi sıkıntılar getirdiği de oldukça açıktır.
Ölü piksel terimi bu sıkıntıların başında ve oldukça önem taşıyan bir noktasındadır. Çalışmayan, arızalı piksel de denebilen bu durumu açıklamadan önce ilk olarak piksel kavramını açıklamanın daha mantıklı olacağını düşünmekteyim.
Piksel terimi, picture element (resim elementi) kelimelerinden gelen, dijital görüntülerin en küçük parçasını oluşturan üçlü (kırmızı – mavi – yeşil) nokta grubudur. Türkçe olarak “gözek” kelimesi tanımlamaktadır. Konu olarak dikkatinizi çekmiş olduğunu düşündüğüm bu terimi sıklıkla çözünürlük kavramı ile birlikte duyduğunuzu düşünmekteyim. Bir fotoğrafın veya görüntünün kalitesini gösteren birim olarak da düşünebilirsiniz.
Genel olarak bir görüntü kendisini oluşturan milyonlarca pikselin bir araya gelmesi ile oluşur. Bu pikseller ne kadar fazla ise görüntü o kadar net ve detaylı olacaktır. Örneğin elimize bir A4 kağıt alalım ve noktalar ekleyerek bir resim çizelim. Nokta sayısı ne kadar çok artarsa çizeceğiniz resim de o kadar gerçekçi ve görüntü kalitesi de bir o kadar iyi olacaktır. Piksel mantığını bu şekilde kafamızda oturtabiliriz.
Yukarıda bahsettiğimiz gibi her piksel kendisini oluşturan 3 pikselden oluşmaktadır. Bunlar kırmızı – mavi – yeşil olarak renklenen transistörlerdir. Bir ekrandaki görüntüyü alabilmemiz için biz farkında olmasak bile saniyeler içinde milyonlarca transistör çalışmaktadır. Şimdi kabaca bir hesap yapalım ve şu anda kullanmış olduğum ekranın kaç pikselden oluştuğunu hesaplayalım ve rakamlar üzerinden konuşalım. Şu anda kullandığım ekran 1280 x 1024 çözünürlüğe sahip 17 inch LCD ekrandır. Bu ekranda 1280 x 1024 x 3 = 3 932 160 tane transistör çalışmaktadır. Aslında çalışan bu kadar transistör içinden 1 ya da 2 tanesinin çalışmaması olağan gibi görünebilir ancak bu durum oldukça can sıkıcıdır ve sizi kullanmış olduğunuz üründen soğutabilir.
Ekranımızı oluşturan işte bu küçük noktaların (transistörlerin) herhangi birinin veya bir kaçının çalışmaması veya tepki vermemesi durumu ölü piksel (dead pixel) terimini ortaya çıkarmaktadır. Ölü pikseller 3 ana renkte (kırmızı – mavi – yeşil) veya renksiz (siyah – beyaz) olabilmektedir. Genel olarak çalışmayan bir pikseli çalıştırmak mümkün değildir. O nedenle de ölü kelimesi ile betimlenmiştir ve ölü piksel terimi ortaya çıkmıştır.
Ölü pikseller genellikle üretim esnasında ortaya çıkmaktadır ancak sonradan oluşmayacak diye de bir şey yoktur. Genellikle ekran panelinin kalitesizliği nedeni ile ortaya çıkmaktadır. Üretici, pire için yorgan yakmak misali bir piksel için paneli değiştirmeyi göze almadığı için bu pikseli ölmüş ve tepki vermeyen ekranlar şu sıralar oldukça çok karşımıza çıkmaktadır.
